7 SORUDA İŞÇİ-İŞVEREN UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK

Sevgili Sakarya Haber okurları, sizlere ilk yazımda kira uyuşmazlıklarında arabuluculukla ilgili 7 soru 7 cevap şeklinde merhaba demiştim. Yazılarıma 7 soru 7 cevap şeklinde devam etmeye karar verdim.
01.01.2018 tarihi itibariyle işçi-işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk yoluna başvuru zorunluluğu getirilmişti.2018’den bu yana işçi-işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci iş hukukunda uzman arabulucular tarafından yürütülmektedir.
İşçi-işveren uyuşmazlıkları her dönem en sık karşımıza çıkan uyuşmazlıklardır. İş hacminin artması günlük hayatta sıklıkla işçiler ve işverenler arasında uyuşmazlıkları ortaya çıkarmaktadır. Yaşanan bu uyuşmazlıklar sebebiyle işverene karşı dava açmak isteyenlerin arabuluculukla ilgili bilmesi gerekenleri 7 soruda cevapladım.

1- İşçi-işveren uyuşmazlıklarında hangi davalarda arabulucuya başvurmak zorunludur?
7036 sayılı Kanun’un 3.maddesine göre “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”
İşçi-işveren uyuşmazlıkları deyince işe iade davaları, boşta geçen süre alacağı, işe başlatmama tazminatı alacağı, işçilik alacakları davaları yani kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, UBGT alacağı, fazla mesai alacağı, hafta tatili alacağı, kötüniyet tazminatı, prim alacağı, ikramiye alacağı, yol yemek alacağı, sendikal tazminattan kaynaklı alacaklar, eşit davranmama ilkesinden kaynaklanan alacaklar ve bakiye süre alacağından doğan davalar gelir.Bu davaların hepsinde arabuluculuğa başvurmak zorunludur.
2-İşe iade davalarında zorunlu arabuluculukta süre var mıdır?
İşe iade davalarında arabuluculuk açısından süre önemli 1 aylık süre kaçırılmamalı!
Ayrıca arabuluculuk sürecinin anlaşmama ile sonuçlanması durumunda da 2 hafta içinde işe iade talepli dava açılmalıdır.
7036 sayılı Kanun’un 11.maddesi şöyledir; “İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.
3- İşçi -işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci nasıl yürütülmelidir?
Taraflar arabuluculuk başvurusunu bizzat yapabileceği gibi avukatları ile de sürece başvurabilirler. Aynı şekilde süreci bizzat kendileri yürütebilirler. Fakat hak kaybı yaşamamaları adına süreci avukat ile yürütmeleri tavsiye edilir. Maalesef uygulamada özellikle işçiler işverenler tarafından ihtiyari arabuluculuğa yönlendirmekte ve alacaklarını eksik almalarına ya da hiç tahsil edememelerine neden olmaktadır. Bu sebeple süreci bir vekil ile yürütmek en doğrusudur.
Ayrıca tarafların süreci avukatla yürütmesi toplantı sonunda imzalanacak tutanağın niteliği açısından da önemlidir. Çünkü işçi işveren uyuşmazlıklarına ilişkin arabuluculukta anlaşma belgesinde taraflarla birlikte tarafların avukatlarının imzalarının yer alması anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi gerekmeksizin ilam niteliğinde belge haline getirir. Böylece direk anlaşma belgesi icra takibine konu edilir.
4- İşçi-işveren uyuşmazlıklarında en merak edilenlerden biri mobbing tazminat davası için arabuluculuğa başvurmak gerekir mi?
İşçilik alacaklarında olduğu gibi mobbing tazminatı için de arabuluculuğa başvurmak zorunludur.
Mobbing tazminatı, bir çalışanın işyerinde sistematik olarak maruz kaldığı psikolojik taciz, ayrımcılık veya zorbalık nedeniyle oluşan zararın telafi edilmesi amacıyla hukuki bir süreç sonucunda talep edilen manevi tazminata denir.Mobbing tazminatı feshe bağlı bir tazminat değildir.
Mobbing tazminat davası ispatında şüpheden uzak kesin deliller aranmaz.Yargıtay’ın bu konuda görüşü nettir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2014/2157 Esas, 2014/3434 Karar sayılı kararında da;mobbingin varlığı için şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı,davacı işçinin kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguları ileri sürmesinin yeterli olduğu,yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı,şüpheden uzak delil aramanın ceza yargılamasına ait olduğu,iş hukuku yargılamasında vicdani kanaatin oluşmasına yetecek kadar bir ispatın yeterli olduğu,taraflarca ileri sürülen delillerin sıhhat ve kuvvetinde tereddüt edilmesi halinde işçi lehine yorum ilkesinin uygulanması gerektiği belirtilmiştir.
5-Arabuluculuk başvurusu yapılmadan dava açılırsa ne olur?
Dava şartı arabuluculuk, demek uyuşmazlığa ilişkin dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuş olması ve arabuluculuk sürecinin tamamlanmış olmasını ifade eder. Dava şartı arabuluculuk demek aslında zorunlu arabuluculuk demektir. Zira; arabuluculuğa başvurulmadan dava açılırsa Mahkeme tarafından açılan davanın usulden reddine karar verilir. Bu da davayı açan kişinin yargılama gideri ve karşı taraf kendisini vekil ile temsil ettirirse vekalet ücreti ödemesine neden olur.
6-Arabuluculuk görüşmeleri nasıl olur?
Taraflar bizzat kendileri veya vekilleri yani avukatları aracılığıyla toplantılara katılabilir. Arabuluculuk sürecinin avukatla takip edilmesi kişinin hak kaybı yaşamasını engeller. Zira; arabulucu taraflara hukuki bilgilendirme ve değerlendirme de bulunamaz. Arabuluculuk sürecinin yürüteni arabulucudur. Arabulucu sistematik teknikler uygulayarak, görüşme ve müzakerelerde bulunmak için tarafları toplantıya davet eder, tarafların birbirlerini anlamasını ve çözümü kendilerinin üretmesini sağlar, aralarındaki iletişim sürecini yönetir, tutanakların düzenlenmesini sağlar. Hatta arabulucu taraflar için çözüm önerisinde bulunabilir. Fakat taraflara çözüm önerisi sunamaz. Tarafsızlığını ve bağımsızlığını korumalıdır. Arabuluculuk sürecinde kontrol tarafların elindedir. Kimse istemediği anlaşmayı imzalamaya zorlanamaz. Arabuluculuk görüşmeleri gizlidir. Bu nedenle taraflar çekinmeden her türlü konuyu konuşabilir. Arabuluculuk hızlı ve ekonomiktir. Yaşanan uyuşmazlığın kısa sürede ve makul ücretlerle çözüme kavuşmasını sağlar.
7-Taraflar arabuluculuk görüşmesine katılmazsa ne olur?
Taraflar arabulucu tarafından belirlenen ve kendilerine bir şekilde iletilen toplantıya mazeretsiz bir şekilde katılmamaları halinde dava sonunda kısmen veya tamamen haklı olsa dahi yargılama giderlerinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Görüldüğü üzere dava şartı arabuluculuk sürecine katılmamanın deyim yerindeyse cezası kanun maddesi ile hüküm altına alınmıştır.