Negatiften Pozitife; Pozitif Psikoloji PERMA Modeli

ABD’de, kanalizasyon atıklarından anti-depresan kullanımı ölçümü ile yapılan araştırmalarda insanların bu ilaçlar olmadan yaşayamaz hale geldiği ortaya çıkmıştır. Özellikle 2005 yılından sonra ABD’de intihar hızındaki artış, şiddetin artışı, insanın acımasızlığındaki artış nedeniyle psikiyatri, kötülüğü tanımlamaya yöneldi. İnsanlar neden kötü oluyor, kana susamışlık, acımasızlık neden çoğaldı? Bağımlılıklar neden arttı? Boşanmalar neden çoğaldı? Bu sorulara yanıt ararken, “mutlu olmayı başaramıyor muyuz?” sorusu yanıt aranan en önemli soru haline geldi.

Pozitif Psikoloji bu sorunla mücadele etmek için biçimlenen bir bilim dalıdır. Psikolojik tedavi ve uygulamalar hastayı hastalık halinden iyileşmiş normal bir hale getirir. Hastalıkları negatif olarak değerlendirirsek, onları iyileştirerek eksiyi sıfır yapar. Pozitif psikoloji ise insanı artı hale taşır. İyilik halini arttırmayı, mutluluğu çoğaltmayı hedefler. Sağlıklı bir insanın yaşam kalitesini arttırmayı amaçlar.

Baktığımızda kadim kültürlerden, Doğu öğretisinden, Tasavvuftan, Mevlana’dan alınan doğruların bilimsel metodoloji ile anlatılması, sistematize edilmesi ve bu çağın insanlarına sunulmasıdır. Şu an Harvard Üniversitesi’nde 1504 nolu ders olarak ve ‘çığır açan ders’ diye tanımlanarak okutuluyor.” (Prof. Dr. Nevzat TARHAN)

Mutluluk için bakıldığında yırtıcı ve yıpratıcı kapitalist bir sistem içerisinde yaşamların ve ruhların ıstırap içerisinde can çekiştiği, sosyal onay için mücadele edildiği ve benliğin doyurulmaya çalışıldığı bir yaşam atmosferinde para vb. maddi araçlara endekslenmiş bir yaşamda mutluluk erişilebilir midir ve mutluluk sürdürülebilir midir? Konuyla ilgili yapılan bilimsel ve istatistiki araştırmalar göstermektedir ki maddi araçlarla (örneğin para) ile mutluluğun ilişkisinde gelir düzeyi arterken bir miktar mutluluk düzeyi de artmıştır. Ama çalışmanın devamında gelir düzeyi artmaya devam ederken mutluluk düzeyi artmayarak stabil hale gelmiştir. Bu da insanların eriştikleri mutluluk eşiğini normalleştirerek sıradan hale getirmiştir. Peki gerçek mutluluk için bilimsel metodolojide neler konuşulur ve ne gibi çıkarımlar elde edilmiştir.

“Gerçek mutluluk, kendilerinizi başkalarıyla kıyaslayarak değil, kendiniz için çıtayı yükseltmekten kaynaklanır.” Martin E.P. Seligman

Mutluluk İçin Perma Modeli ve Temel Uygulma

Pozitif Psikolojinin babası olarak tarif edilen Martin Seligman, mutluluk teorisi olarak da isimlendirilen bir model geliştirdi. Bu model araştırmasında, mutluluğun araştırma yaptığı insanlar için ne anlama geldiğini daha iyi anlamalarını sağlamak maksadıyla bireyleri desteklemeye odaklanmış mutluluk, dayanıklılık ve esenlik oluşturan farklı faktörleri ele almıştır.

Bu model, insanların daha mutlu olmak için özgür bir şekilde ney ile ilgilendiklerini araştırmaktadır. Bu model;

Öncelikle keyifli bir yaşamı bugünün, geçmişin ve geleceğin pozitif duygularını arttırmayı hedefler.
İyi yaşam, akış deneyimleri elde etmek için potansiyelinizi harekete geçirmeyi hedefler.
Anlamlı bir yaşam oluşturmak, kişisel olanın ötesine geçen hedefler belirlemeyi hedefler.

PERMA, ifadesi bu teorinin zeminini oluşturan beş faktörün kısaltmasıdır. Bunların her biri üzerinde çalışmanın ve bunları geliştirmenin iyimserlik, motivasyon ve tatmin seviyenizi arttırmaya katkı sağlamaktadır.

P – Pozitif duygular (Positive emotions)

Pozitif duygular, hayattan tatmin olmanıza ve olumsuz koşullara rağmen pozitif kalmanıza izin verir. Bunlara örnek olarak aşk, huzur, bolluk ve zevk gösterilebilir.

Kendimizi iyi hissetmek için yaptığımız şeylerden ve yaşadığımız hayattan ilham alabilmemiz gerekir. Bunu yaptığımızda, olumlu duygularımızın hayatımızda öne çıktığını görmek daha kolay olacaktır.

Olumlu duygular, ortaya çıktıklarında olumsuz duygular veya olaylara karşın daha iyi mücadele edebilmek daha kolay olacaktır. Olumlu duyguların bizi destekleyebilmesi için öncelikle temel ihtiyaçlarımızın karşılanması gerektiği göz ardı edilmemelidir.

E – Bağlanma (Engagement)

Bu akış hali ya da akış hissi, genelde aktivitelere dahil olduğunuzda hissettiğiniz şeydir. Kendini bir şeye kaptırmak olarak da ifade edilebilir. Bir şeyle meşgul olurken zaman ve mekanı unutacak kadar kendimizi o işe kaptırıyorsak akış hali yaşıyoruz demektir.

Bağlanma için ise sizi genellikle akışa sokan faaliyetlerin bir listesini yapabilirsiniz. Ardından haftalık, aylık veya yıllık olarak (imkanlarınıza bağlı olarak) bu aktivitelerde yer alabilirsiniz. Kişinin sevdiği işi yapması ise iş yaşamında bu akışta çokça yer almasını sağlayacaktır.

R – İlişkiler (Relationships)

İlişkiler, refah ve mutluluk duygumuzun çok önemli bir parçasıdır. Bu ilişkilerin ne kadar özgün olduğu ve arkadaşlarımız, ailemiz, sevdiklerimiz ve daha geniş sosyal çevremizle olan etkileşimlerimizin derinliği önemli bir etkiye sahiptir.

Olumlu, faydalı ve ilham verici bağlantılar daha olumlu duygulara yol açarak işitilmemizi, görülmemizi ve desteklenmemizi sağlar. Bu ilişkilerde aktif bir rol oynamak - destek sunarak, dinleyerek ve karşılığında beklenti olmadan yardım ederek - aynı zamanda daha büyük olumlu duygulara yol açacaktır.

M – Anlam (Meaning)

Hayatta bir amaç duygusu oluşturmak ve bu amacı topluma katkıda bulunmak için kullanmak, hayatta anlam bulmanın temel yollarından biridir. Bu faktör, bireysel hedeflerinizin ötesine geçerek yaşamın anlamını bulmakla ilgilidir. Bu sayede tüm hedefleriniz ve başarılarınız çok daha insanüstü bir arka plana sahip olacak ve onlara daha fazla sosyal değer ve ahlak sağlayacaktır.

Hayatınızda anlam bulmanın iyi bir yolu, kendinize şu tarz temel soruları sormaktır: Ne için yaşıyorum ? Nasıl yaşıyorum? Benim Hayattaki Gayem Nedir? Neden buradayım? Ardından bu sorulara yanıt vererek,  anlam arayışınız ve anlamlı aktivitelerde yer almanız daha olası olacaktır.

A – Başarı (Accomplishment)

Başarı, yeterlilik ve yetkinlik hissinizi arttıran hedefler koyarak ve bu hedefleri gerçekleştirirek özerklik ve tatmin duygunuzun artmasıyla ilgilidir. Başarılarınızın farkında olmak, bunlar ne kadar küçük olursa olsunlar, tatmin olmanın ve motive olmanın harika bir yoludur.  Başarıya erişmek özgüven gibi daha fazla olumlu duyguyu teşvik etmeye yardımcı olur ve sürekli mutluluk ve esenlik duygumuza katkıda bulunur. (Martin Seligman, Perma Modeli, https://positivepsychology.com/happiness-wellbeing-coaching-perma/)

Faydalı Olması Dileğiyle

M.Sc. Semih KAÇAR

Stratejik Yönetim | Organizasyonel Gelişim | İnsan ve Kültür | İş Geliştirme | Değişim Yönetimi | Eğitimci |Yazar| İSGU

https://semihkacar.wordpress.com/