DEĞİŞEN GAZETECİLİK ANLAYIŞI

Sakarya Haber köşe yazarı Mine Yıldırım, değişen gazetecilik anlayışı konusunu kaleme aldı.

Dijitalleşme ile birlikte gündelik hayata dahil olan internet gazeteleri, okurlara, okurların istediği zaman ve mekanda ulaşabilmektedir. Son dakika haberleri, gündemden öne çıkanlar, siyaset, bilim, sanat, spor, kültür gibi pek çok alanda kişileri doğrudan veya dolaylı olarak ilgilendiren haberler, kişiye bir uzaklıkta, internetin olduğu her yerdedir. Dijitalleşme ile birlikte “dünya global bir köyden” daha küçük bir yere dönüşmüştür. Dünya küçülmüş, mesafeler azalmış, interaktif iletişim artmış, bilgiye ulaşmak bir tık uzağa taşınmıştır. Dolasıyla dünyanın her hangi bir yerindeki olaya erişim için gazetelerin, sabah baskılarını beklemeye gerek yoktur. Bu aşamaya ise bilgisayar ve internet teknolojisi ile ulaşılmıştır. İlk aşamada verilerin işlenmesi, çözümlenmesi işlevini yerine getiren bilgisayarlar yeni iletişim teknolojileri ile hesap veya verileri depolama makinesi olmaktan öteye taşınmıştır. Bunu sağlayan da internettir, internet vasıtasıyla iletişim pratikleri değişmiş ve bilgiye ulaşım kolay hale gelmiştir. Yeni iletişim teknolojilerinin başında yer alan internetle birlikte yeni medya gündelik, hayatın vazgeçilmez bir unsuru olmuştur.

Yeni medya yazı, ses ve görüntünün eş zamanlı olarak internete aktarılmasına imkan verir. yeni medya denildiğinde akla gelen, cep telefonları, dijital oyunlar, internet ortamı, internet ara yüzünde sunulan tüm yazılım hizmetleri, ipodlar, PDA’lar üzerinden gerçekleşen iletişim etkinliği kastedilmektedir. Yeni iletişim ortamlarıyla, aynı anlamda kullanılan yeni medya kavramı, 1970’li yıllarda sosyoloji, psikoloji, ekonomi gibi alanlarda araştırma yapan bilim insanları tarafından ortaya konmuştur. 1990’lı yıllarda internetin gelişmesiyle yeni medya kavramı da farklı bir boyuta ulaşarak değişmiş, günümüzdeki uygulama şeklini almıştır.

Yeni medya iki yönlü bir yapıya sahiptir; öyle ki bir bölümü bilgisayarlara özgü işlemleri bir bölümü de iletişim araçlarına özgü yapıları içermektedir. yeni medya uygulamaları içerisinde yer alan, internet gazeteciliği ise dijital platformlardaki haberlerin yüzüdür.

Geleneksel gazetecilikten, dijital gazeteciliğe geçişte en önemli etken yeni iletişim teknolojileri ve internettir. Bu değişim sayesinde zaman ve mekan kavramı ortadan kalkmış, 1990’lı yıllardaki iş gücüne dayalı gazetecilik anlayışının yerini bilgisayar odaklı iş gücüne dayalı gazetecilik almaya başlamıştır. Ancak geleneksel gazetecilik anlayışı değerini henüz kaybetmemiştir. Öyle ki Gezgin’e göre, bilgisayar ve internet teknolojisi geleneksel gazetelerin yanında internet gazetesi olarak anılan yeni bir türün ortaya çıkmasını sağlamıştır. 1994 sonrasında gelişen ve dünya genelinde çoğalan bu gazetecilik türü, gazetecilik yöntemlerinin kullanılarak, haberlerin yeni iletişim teknolojileri vasıtasıyla, okuyuculara internet ortamında sunulmasıdır.

Bu habercilik türü ise, “online gazetecilik”, “dijital gazetecilik”, “internet gazeteciliği”, “blog gazeteciliği” gibi isimlerle adlandırılmaktadır. Bu kavramlara ek olarak “tık haberciliği” de internet gazeteciliğiyle aynı platformda görülen bir kavramdır. Süleyman İrvan’a göre, “tık haberciliği” bu kavramlar arasında yer almaktadır. İngilizce karşılığı “clickbait journalism” olan tık haberciliği, okurun başlık üzerinden web sitesine yönlendirilmesine işaret eder.

Bu kavramların dışında internet gazetesi ile aynı anlama geldiği düşünülen, “elektronik gazete” ise internet gazetesinden farklı uygulamalara sahiptir. Nitekim “elektronik gazete uygulaması” haberlerin depolanması, arşivlenmesi, sonrasında tekrar kullanılması anlamına gelmektedir. Bu sayede haber işleme süreci hızlanmaktadır. Geç saatlerde bile son dakika gelişmeleri okura aktarılmaktadır. Elektronik gazete uygulanması vasıtasıyla, haberin toplanarak, işlenmesinden baskısının yapılmasından dağıtımına kadar tüm aşamaları internet gazeteciliğin üretim hızı ve verimliliğini artırmaktadır. gazeteciliğin dijital boyutu çok geniş ve kapsamlıdır, uygulamalar ve kavramlar dijitalleşmenin yeni boyutlarına göre şekil almaktadır, dolasıyla kavramlar ve içerikleri dinamik bir yapıdadır.

gazetelerin dijitalleşmesiyle birlikte kitle iletişim araçları için kullanılan terim ve unsurlar da değişime uğramıştır. Geleneksel medyanın yerine geçen internet gazeteciliği, haber, okur, gazeteci gibi kavramların da değişmesini sağlamıştır. İnternet gazeteciliği, habere yeni bir yaklaşımla “televizyon kadar hızlı, gazete kadar derin” tanımını kazandırmıştır; öyle ki internet gazeteciliği geleneksel gazeteciliğe göre olayları her açıdan vermekte, televizyona göre ise haberleri daha hızlı aktarmaktadır. Video görüntüler vasıtasıyla, haberler derinlemesine ve ayrıntılı olarak verilmektedir. İnternet gazeteciliği, geleneksel gazetecilikten bu yönleri ile farklılaşmaktadır.

Matbaa temelli bir gazetecilik anlayışı olan geleneksel gazetecilikte ise, belirli bir sermaye sonucunda kurulan haber merkezlerindeki haberlerin okuyucuya basılı olarak sunulmasıdır. Bu sunulma işlemi ise bir dizi işlem sonucunda gerçekleşmektedir. haberler elde edildikten sonra işlenip, yayına hazır hale getirilerek, basılı halde okuyuculara ulaştırılmaktadır. haber ajanlarından veya haber merkezlerinin farklı şehir ya da ülkelerdeki basın temsilcilerinden elde edilen veriler haber içeriğini oluşturmada önemli bir yere sahiptir. haber oluşturulurken, gündem oluşturmasına, sayfa sınırını aşmamasına, baskıya yetişebilmesi için zamanın verimli kullanılmasına dikkat edilmektedir. Dolasıyla internet gazeteciliğine göre ciddi kural ve hiyerarşiye sahiptir. 

Gece baskısı yapılarak, sabah dağıtıma çıkan, genellikle aynı formatta ölçülere sahip olan, marketlerin ya da büfelerin raflarında yerlerini alan basılı gazeteler, yerini artık çoğunlukla dijital platformlara bırakmıştır. Dijital platformlar sayesinde, son dakika habercilik anlayışı yerleşmiş, dünyanın her hangi bir yerindeki bir olay, internetin olduğu her yere taşınmıştır. Geleneksel gazetecilik anlayışı, yerini başka bir platforma taşısa da değerini henüz kaybetmemiştir. İnternet gazeteciliği ile zaman daha da önemli hale gelmiş, son dakika haberciliğine yetişmek için saliseler ile yarışılmaya başlanmış ve zaman kavramı da beraberinde bir takım etiksel sorunları getirmiştir.

Faydalı Olması Dileğiyle..
Mine YILDIRIM
mineyildirim@akyazihaber.com

https://wordpress.com/home/miineyildirim.com